Vlekken en flitsen

Als mensen vlekjes in of voor hun oog of ogen zien bewegen, is dit vaak het gevolg van troebelingen in het glasvocht. Het glasvocht (of glasachtig lichaam) is een gelei die het achterste gedeelte van het oog, de ruimte tussen ooglens en netvlies, opvult. Een plotseling ontstaan van vlekjes kan gepaard gaan met het optreden van lichtflitsen. De combinatie van vlekjes en lichtflitsen wijst meestal op een vrij plotseling krimpen van het glasvocht, dat ook wel glasvochtloslating wordt genoemd.

Normaal glasvocht laat lichtstralen ongehinderd door. Als zich echter verdichtingen of troebelingen in het glasvocht voordoen, kunnen ze een schaduw op het netvlies geven. Dit kan zich voordoen als vlekjes in allerlei vormen, zoals puntjes, cirkels, draden, slierten en spinnenwebben. Tegen een lichte achtergrond zijn de vlekjes vaak duidelijker. Niet alle mensen die glasvochttroebelingen hebben in hun ogen, hebben last van vlekjes.

Oorzaak

De meest voorkomende oorzaak van glasvochttroebelingen is veroudering. Er ontstaan verdichtingen of klonteringen in het glasvocht. Bijziende mensen hebben hiervoor meer aanleg. Hoewel deze glasvochttroebelingen hinderlijk kunnen zijn vanwege de vlekjes, is dit meestal een onschuldige situatie. Het zien van één of meerdere (zwevende) vlekjes door glasvochttroebelingen, wordt ook wel ‘mouches volantes’ genoemd.

Een plotseling ontstaan van vlekjes kan gepaard gaan met het optreden van lichtflitsen. Deze flitsen worden vaak omschreven als ‘bliksemen’ of ‘net alsof een TL‐lamp aan‐ en uitgaat’. De combinatie van vlekjes en lichtflitsen wijst meestal op een vrij plotseling krimpen van het glasvocht. Dit wordt glasvochtloslating genoemd, omdat de krimpende glasvocht‐gelei zichzelf hierbij lostrekt van het netvlies waar deze daarvoor nog tegenaan lag. Ook glasvochtloslating is een proces
dat bij het ouder worden hoort. Het treedt bij veel mensen op, vaak op een wat oudere leeftijd. Meestal is dit onschuldig, maar soms kan dit het begin van een netvliesprobleem zijn.

Andere oorzaken van flitsen en vlekjes

Soms zien mensen lichtverschijnselen die zich als sterren of gekartelde lijnen voordoen en langzaam uitbreiden. Ze zijn soms (wisselend) gekleurd en bijna altijd treden ze in beide ogen tegelijk op. Ze kunnen gepaard gaan met een vlek in beeld, of (gedeeltelijk) veranderd beeld, en 10 tot 30 minuten aanhouden. Deze combinatie van verschijnselen heeft meestal een andere oorzaak dan echte lichtflitsen: het gaat hier vaak om een vorm van migraine.

Bewegende vlekjes kunnen ook bij een ontsteking binnenin het oog (regenboogvliesontsteking, iridocyclitis of uveïtis) worden gezien. Vaak treden bij deze aandoening ook andere oogklachten en ‐verschijnselen op zoals roodheid, toegenomen gevoeligheid voor licht, slechter zicht en pijn. Plotseling opkomende en toenemende puntvormige vlekjes en/of slierten en een waziger wordend zicht kunnen een uiting zijn van bloed in het glasvocht. Zo’n glasvochtbloeding kan soms optreden bij ernstigere aantasting van het netvlies door suikerziekte (diabetes mellitus) of bij een netvliesscheur.

Risico’s van glasvochtloslating

Wanneer het glasvocht krimpt en zich lostrekt van het netvlies, kan in klein aantal gevallen een scheurtje in het netvlies getrokken worden. Zo’n scheurtje in het netvlies kan in weer een klein deel van de gevallen het begin zijn van een netvliesloslating, een ernstige aandoening van het oog die het zicht bedreigt. Bij het ontstaan van een scheurtje in het netvlies kan soms ook een bloeding in het glasvocht ontstaan. Hoewel de kans op netvliesproblemen in het algemeen niet heel groot is bij een glasvochtloslating, is het advies dat mensen met plotseling ontstane (of verergerende) klachten van vlekjes en flitsen zich binnen 24 uur oogheelkundig laten onderzoeken. Hiervoor kunt u contact opnemen met de huisarts of, indien u al onder behandeling bent van de oogarts, met uw oogarts.

Onderzoek

Door oogheelkundig onderzoek kan vastgesteld worden wat de oorzaak is. De oogarts onderzoekt het hele oog. Hierbij wordt het netvlies onderzocht, waarvoor de pupil met oogdruppels wijd wordt gemaakt. Deze druppels kunnen, gedurende enkele uren, een verminderd zicht veroorzaken.

Behandeling

Naar aanleiding van het oogonderzoek kan bepaald worden of een behandeling nodig is:

• Bij een oogontsteking (uveïtis) is een behandeling met medicijnen (oogdruppels) meestal noodzakelijk.
• Bij een glasvochtbloeding door suikerziekte is vaak een uitgebreide laserbehandeling van het netvlies nodig.
• Bij een glasvochtloslating zonder afwijkingen in het netvlies is er géén behandeling nodig. De ruimte tussen het gekrompen glasvocht en het netvlies wordt vanzelf opgevuld door ander vocht.
• Wanneer er echter een scheurtje in het netvlies is ontstaan, is meestal een laserbehandeling nodig. Hiermee worden ‘puntlasjes’ rondom het scheurtje gemaakt. Op deze manier wordt het netvlies aan de onderlaag vastgezet, om zo een netvliesloslating te voorkomen.

Verloop van de klachten van vlekken en flitsen

Glasvochttroebelingen worden op den duur vaak wat kleiner. Sommige troebelingen kunnen van plaats veranderen of zelfs verdwijnen. Meestal raken mensen uiteindelijk meer aan de vlekjes gewend, waardoor ze minder gaan hinderen. Dit kan soms maanden duren. Lichtflitsen verdwijnen meestal vanzelf, hoewel ze soms bij snelle oogbewegingen of in het donker nog enige tijd gezien kunnen worden. Bij plotselinge duidelijke verergering van de vlekjes en/of flitsen wordt geadviseerd om binnen 24 uur contact op te nemen met de huisarts of, indien u al onder behandeling bent van de oogarts, met uw oogarts.

Voor aanvullende informatie over vlekken en flitsen kunt u kijken op www.oogartsen.nl.