Brugstation – de brug van passief naar actief
In het Maxima Medisch Centrum hebben we sinds 2015 het brugstation in het leven geroepen omdat we de zelfredzaamheid, eigen regie, compliance, minder gevoel van patiënt-zijn, en minder afhankelijkheidsgevoel bij onze patiënten wilden bevorderen.
Ons streven is om zoveel mogelijk patiënten van een passieve houding naar een actievere houding te laten aannemen in het dialyseproces.
Voorfase brugstation
In principe komen alle hemodialysepatiënten, die de voorfase van het brugstation hebben doorlopen, in aanmerking voor het brugstation. De voorfase brugstation is een gewenningsperiode waarin een begin wordt gemaakt met de patiënt actief te betrekken bij zijn/haar behandeling. In het multidisciplinair overleg wordt vervolgens besproken of desbetreffende patiënt geschikt is om het brugstation in te stromen. De nefroloog heeft hierin de beslissende stem.
Voorwaarden om deel te mogen nemen in het brugstation zijn:
- Patiënt dient gemotiveerd te zijn
- Patiënt dient poliklinisch stabiel te zijn
- De cognitieve screening door MMW dient akkoord beoordeeld te zijn
- Patiënt dient Nederlands of Engels sprekend te zijn.
Kies actief in het brugstation
Gedurende een aantal weken worden patiënten in het brugstation gedialyseerd in een ruimte waarin maximaal 2 hemodialysepatiënten worden behandeld door een verpleegkundige, en waarbij de patiënten een-op-een of een-op-twee informatie en begeleiding krijgen omtrent alle facetten die te maken hebben met hemodialyse. In deze rustige omgeving kun je je bijna ongestoord richten op deze een of twee patiënten.
Doel van het brugstation is om de patiënt te betrekken bij zijn/haar eigen ziekteproces om zo hun gezondheid te verbeteren, complicaties zoveel mogelijk proberen te voorkomen, eigenwaarde en eigen regie te bevorderen. De patiënt is na het doorlopen van de fases van het brugstation optimaal geïnformeerd over zijn/haar behandeling, en waar wenselijk trainen we de patiënt tot actieve dialyse waarbij de patiënt de machine zelf opbouwt, eventueel deels de machine bediend en eventueel zichzelf aanprikt.
De mate van zelfzorg en welke fases van het brugstation de patiënt doorloopt is afhankelijk van de vermogens en de wens/wil van de patiënt. Zelfzorg en eigen regie wordt bevorderd, therapietrouw gestimuleerd en de eigenwaarde van de patiënt behouden.
De verschillende fases van het brugstation nader uitgelegd
Fase 1 van het brugstation duurt gemiddeld 4 behandelingen. Het doel van deze fase is het geven van basisinformatie betreffende hemodialyse. Als alles behandeld is vindt er een evaluatie plaats en kijken we of deze persoon kan doorstromen naar fase 2.
We starten in deze fase met het geven van het “Kies Actief” boek. In dit boek komen de volgende punten aan de orde waarover basisuitleg wordt gegeven:
- Bespreken aandachtpunten voor thuis: wat te doen in welke situatie
- Toegang tot de bloedbaan
- Streefgewicht en bloeddruk
- Uitleg machine en alarmen
- Uitleg (dialyse)medicatie en bloedafnames
- Hygiëne en aseptisch werken
- Visite, MijnMMC, MDO en thuisdialyse
- Stimuleren om semi-actieve taken uit te voeren
Fase 2 van het brugstation duurt gemiddeld 2 behandelingen en hierna vindt er een evaluatie plaats en kijken we of deze persoon kan doorstromen naar fase 3.
In deze fase wordt verdieping gegeven m.b.t. alle punten die in fase 1 zijn genoemd.
Ook gaan patiënten semi-actieve taken steeds meer zelfstandig uitvoeren. Semi-actieve taken zijn o.a. zelf wegen, dialysegegevens van het patiëntenkaartje controleren en bevestigen in de dialysemachine, deken pakken, zichzelf installeren in de dialysestoel, bloeddruk meten, alarmbel pakken, koptelefoon aansluiten en zelfstandig de terugrit voor de taxi te regelen.
Fase 3 van het brugstation duurt gemiddeld 9 behandelingen en hierna vindt er een evaluatie plaats en kijken we of deze persoon kan doorstromen naar fase 4.
Het doel van fase 3 is het actief deelnemen van de patiënt aan zijn/haar behandeling. De patiënt leert in deze fase om zelfstandig de dialysemachine op te bouwen en de meest voorkomende alarmen zelf te interpreteren. In deze fase krijgt de patiënt het “opbouwboek” uitgereikt waarin stap voor stap het opbouwen wordt uitgebeeld en uitgelegd. Ook wordt nog verdere diepgang gegeven mbt alle punten genoemd in fase 1.
Fase 4 van het brugstation duurt gemiddeld 6 behandelingen en hierna volgt een evaluatie. Het doel van deze fase is dat de patiënt zijn/haar shunt zelfstandig kan aanprikken. Ook wordt meer diepgang gegeven in de toegang tot de bloedbaan, de verschillende aanpriktechnieken en eventuele complicaties. Deze fase doorlopen weinig van onze patiënten.
Nadat het brugstation is doorlopen en er is geëvalueerd met de patiënt over de mate van te bereiken zelfzorg op de dialyseafdeling, wordt de patiënt overgedragen aan de zorgcoördinator van de patiënt. De status van de patiënt wordt nu actief, semi-actief of passief, al naar gelang de fases die zijn doorlopen en de wil van de patiënt. Deze status komt op het voorschrift van de patiënt te staan, zodat alle medewerkers kunnen zien in welke mate de patiënt kan meedoen in het dialyseproces.
Organisatie
Het team van werkgroep brugstation bestaat uit 5 dialyseverpleegkundigen. Elke ochtend is er 1 persoon gepland voor training in het brugstation. Op de dienstlijst is hiervoor een aparte code voor deze dienst. 4x per jaar is er werkgroep overleg waarin de PDCA cyclus wordt doorgenomen en gekeken wordt of doelen zijn gehaald en er nieuwe doelen aan toe te voegen zijn.
Binnen de werkgroep is er een taakverdeling, waarbij we een coördinator hebben, mensen die de werkboeken bijhouden en de checklists in de zorganamnese m.b.t. (semi-)actieve dialyse, mensen die de planning bijhouden van in- en uitstroom van de patiënten.
Ervaringen patiënten en verpleegkundigen
Recent hebben we een enquête gehouden onder onze actieve patiënten. De uitkomsten hiervan zijn dat patiënten het brugstation als erg prettig hebben ervaren. Er is tijd, rust en ruimte voor de verpleegkundige om alles m.b.t. hemodialyse door te nemen en voldoende ruimte om vragen te beantwoorden van patiënten. Het werken met het werkboek kies actief en het opbouwboek geeft duidelijkheid en houvast. Ook vinden patiënten het prettig om het werkboek thuis te laten inkijken door familie/ vrienden waardoor een stuk meer duidelijk wordt over de hemodialysebehandeling. Wanneer er 2 patiënten tegelijk aan het brugstation deelnemen wordt dit als positief ervaren door patiënten omdat ze ervaringen kunnen delen en uitwisselen en van elkaar kunnen leren.
De ervaringen van de verpleegkundige die lid zijn van de werkgroep brugstation zijn positief. Er is hard gewerkt aan het opzetten van ons brugstation en het integreren binnen ons centrum. Door een duidelijk beeld in kaart te brengen wat de voordelen zijn voor patiënten en een plan op te stellen draaien we nu enkele jaren ons brugstation waar dagelijks een verpleegkundige voor is gepland. Hier zijn we super trots op. Doordat we werken met een kleine groep verpleegkundigen ben je regelmatig gepland in het brugstation waardoor je op de hoogte bent van de patiënten die er momenteel verblijven. Het geeft veel voldoening om in een rustige ruimte waar veel tijd en privacy is voor de patiënten verdieping te kunnen geven aan het dialyseproces voor patiënten. De kers op de taart is als patiënten zo enthousiast worden en zelfs de machine op leren bouwen of het aanprikken van de shunt zelf leren waardoor de eigen regie en zelfredzaamheid stijgt en je patiënten soms helemaal op ziet bloeien. Ook komt het soms voor dat de stap voor de patiënt naar thuisdialyse op deze manier een stuk dichterbij komt.