Inzicht in effect bekkenfysiotherapie na operatie endeldarmkanker
Na een operatie voor endeldarmkanker kunnen patiënten last hebben van (ernstige) stoelgang- en incontinentieproblemen. Deze klachten kunnen flinke impact hebben op hun dagelijks leven. Joost van der Heijden deed promotieonderzoek in Máxima MC (MMC) en het Radboudumc om te kijken hoe de kwaliteit van leven na een endeldarmkankeroperatie verbeterd kan worden. Uit het onderzoek blijkt onder meer dat een selecte groep patiënten baat heeft bij het volgen van bekkenfysiotherapie.
Bij ongeveer één op de drie mensen met dikke darmkanker bevindt de tumor zich in de endeldarm. Na een operatie aan dit laatste deel van de dikke darm kunnen klachten ontstaan. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om ongewild verlies van ontlasting, tot wel vijftien keer per dag naar het toilet moeten en een plotselinge, sterke aandrang van ontlasting waardoor er altijd een toilet in de buurt moet zijn. Deze klachten worden samen het Low Anterior Resectie Syndroom (LARS) genoemd. Ze kunnen na enkele maanden spontaan verminderen, maar soms houden de klachten aan.
Verbeterde voorlichting over klachten na endeldarmkankeroperatie
Voor zijn onderzoek bracht Joost van der Heijden de impact van deze klachten op het dagelijks leven en de ervaringen rondom het zorgtraject in kaart. Op basis van de resultaten stelde hij samen met Freeke Caers, stoma- en continentieverpleegkundige in MMC, adviezen op om het behandeltraject verder te verbeteren. “Hierbij kun je onder andere denken aan verbeterde voorlichting over de mogelijke gevolgen van de operatie en het tijdig bespreken van leefstijladviezen en andere behandelopties na de operatie. In een vervolgonderzoek bekeken we of deze adviezen ook daadwerkelijk een positief effect hebben op het verminderen van de LARS-klachten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. De studie bevestigt dit; verwachtingsmanagement en het tijdig bespreekbaar maken van klachten zijn hierbij van cruciaal belang.” Inmiddels worden de adviezen al enige jaren succesvol toegepast in MMC.
Bekkenfysiotherapie na endeldarmkankeroperatie
Daarnaast onderzocht Van der Heijden samen met bekkenfysiotherapeute Jenneke Kalkdijk of patiënten na een endeldarmkankeroperatie baat hebben bij bekkenfysiotherapie. Hiervoor vond een groot onderzoek plaats in zeventien Nederlandse ziekenhuizen. “We wisten al dat bekkenfysiotherapie effectief is bij mensen met ontlastingsproblemen zonder recente operatie aan de endeldarm. Maar nog niet of het ook zinvol is om het standaard in te zetten bij klachten na endeldarmkankerchirurgie. Om dit te achterhalen, kreeg een groep patiënten twaalf weken lang training van een gespecialiseerd bekkenfysiotherapeut in de buurt. Eens per week trainden ze om de bekkenbodemspieren te versterken. Ook hielpen we de spierspanning zichtbaar te maken en leerden we patiënten aanvoelen hoe de spieren aangespannen en ontspannen kunnen worden.”
Positief effect bekkenfysiotherapie
De resultaten van deze groep vergeleek Van der Heijden met de resultaten van een groep patiënten zonder training. “Hieruit blijkt dat de effectiviteit van bekkenfysiotherapie afhankelijk is van de mate en het soort klachten vóór de training. Zo hadden patiënten die vooraf last had van plotselinge, sterke aandrang van ontlasting na de bekkenfysiotherapie significant minder klachten. Ook zagen we dat de mate van klachten van incontinentie bij de start van het onderzoek belangrijk was om een inschatting te maken bij wie de training een positief effect had op de kwaliteit van leven. We adviseren daarom om deze selecte groep patiënten voortaan standaard naar de bekkenfysiotherapeut te verwijzen, om zo klachten te helpen verminderen en de kwaliteit van leven te verbeteren.”
Joost van der Heijden promoveerde in februari 2022 aan de Radboud Universiteit. Zijn onderzoek vond plaats onder begeleiding van promotor prof. dr. Hans de Wilt (Radboudumc), en co-promotors chirurg dr. Sabrina Maaskant (MMC) en chirurg dr. Bastiaan Klarenbeek (Radboudumc).